Bindweefsel
Als arts, specialist of fysiotherapeut geen verklaring hebben voor je klacht of pijn heb je meestal te maken met een ontsteking van je bindweefsel. Een oesteopaat kan je dan goed helpen.
In dit artikel leg ik in Jip-en-Janneke-taal uit wat bindweefsel is en wat ontstekingen zijn.
Kennis van bindweefsel of fascia geeft je vertrouwen in je eigen lichaam, laat je meewerken in het helingsproces en helpt je bij het maken van de juiste keuze voor je gezondheid.
Vogelvlucht door het lichaam
Een cel lijkt op een ballon met een membraan, is gevuld met vocht, heeft een kern en wat orgaantjes. Ze wil twee dingen doen: iets opnemen vanuit en afgeven naar haar omgeving.
Elke cel heeft een specifieke functie en soortgelijke cellen vormen weefsel: spierweefsel, nierweefsel, leverweefsel, longweefsel, hersenweefsel enzovoort.
Ik noem deze gespecialiseerde weefselcellen orgaan. Orgaan spier, orgaan nier, orgaan lever..
Deze cellen zijn plaatsgebonden. De levercel vind je alleen in de lever, niercel in nier enzovoort.
Echter overal, tussen alle cellen van ons lichaam, zitten zenuwcellen. Ze signaleren de toestand in het weefsel, nemen druk en beweging waar en helpen bij de bewegingscoördinatie..
De omgeving van de cellen is het bindweefsel
Bindweefsel is de tussenruimte tussen de 10.000.000.000.000 cellen van ons lichaam, de omgeving van al deze cellen. Het bestaat uit vocht, vezels die een 3D-spinnenweb door ons lichaam heen vormen en, ja, ook weer cellen. Bindweefselcellen maken vezels en bot en breken ze weer af. Ze weren ook indringers af, denk aan de T-cellen van ons immuunsysteem die viren, bacteriën en parasiten te lijf gaan.
Functies van het bindweefsel
voeding
drainage
steun
glijdvermogen
immuniteit of afweer
bescherming
gootvorming
communicatie
aanhechting
om maar een paar te noemen
Vormen van bindweefsel
Het kent verschillende vormen. Stel het je voor als een met vocht gevulde 3D-spinneweb waarin de organen, botten, spieren, zenuwen en adertjes liggen en beschermd, verdedigd, omspoeld, gesteund, bevestigd en ‘gesmeerd’ worden bij zelfs minieme bewegingen zoals het ademhalen.
Rond de organen beschermt het, rond botten verstevigt het, waar beweging moet plaatsvinden smeert het. Je kent het als pezen, als buikvlies, hersenvlies, botvlies, onderhuids vetweefsel. Als je tandvleesontsteking hebt kan het de tanden niet meer goed in het bot verankeren.
De vliezen die onze organen omhullen als dunne vochtige condoompjes en ze vasthouden in de buikholte zijn vormen van bindweefsel bekend als fascia, evenals de witte huidjes rondom onze spieren. Bot is een van de hardste vormen van bindweefsel in het lichaam.
Bindweefsel ontsteekt
Het is het enige weefsel dat op prikkeling reageert met ontsteking. Het wordt dan:
rood
heet
gezwollen
pijnlijk
Zo een ontsteking ken je als het opzwellen van het slijmvlies, een frozen shoulder, darmkrampen, hoofdpijn, hielspoor, spataders, gespannen bekkenbodem, menstruatieklachten, pijnlijke knopen in je spieren.
Het zit dan als een te krap jasje om spieren, vaten, zenuwen en organen heen en belemmert hun functioneren.
Maar ook onduidelijke klachten zoals pijn in je gewrichten, vermoeidheid na infecties, slaapproblemen en ademhalingsklachten zijn veroorzaakt door ontsteking van het bindweefsel.
Wat veroorzaakt ontsteking?
activiteiten van het dagelijkse leven: lopen, werken, sporten
letsel, trauma: botbreuk, kneuzing, verzwikking, stoot of snee
straling, temperatuur: zon, warmte, koud
stoffen, vergif: zuur, muggebeet, brandnetel
parasiten, bacterieën, viren
onze geest
Alleen al door het dagelijkse leven ontstaan mini-ontstekingen. Je voelt dit in de avond als moeheid, je lichaam herstelt ervan tijdens de slaap.
Herstel van letseltrauma duurt even en noemen we heling.
Bacteriën, viren en andere indringers leiden tot infectieuze (in tegenstelling tot de vorige niet-infectieuze of steriele) ontstekingen.
Bindweefsel tussen lichaam en geest
Ja, ook onze geest is een bron van ontsteking. In het taalgebruik heeft die samenhang een vaste plek gekregen: de last van de wereld op onze schouders dragen, gal spuwen, door de hoeven zakken, te zwaar aan ons rugzakje tillen.
Ik denk dat we serieus onderschatten hoeveel spanning van onze geest in ons lichaam ‘incarneert’. Als psychosomatische klacht laat ze haar spoor achter en wordt voelbaar -en juist ook behandelbaar- als ontstoken weefsel, knopen in de spieren, bewegingsbeperking in de gewrichten, gespannen schouders, verstoorde ademhaling, moeheid of geprikkelde darmen. Vaak zijn deze chronisch.
Chronisch betekent NOG niet hersteld
Een acute ontsteking (door letsel, muggebeet, infecties) kent een natuurlijk helingsverloop die gewoon tijd kost, afhankelijk van de zwaarte en aard van ontsteking. Zelfs ons leven verloopt in zo een soort golfcurve van spanningsop- en afbouw: ‘s ochtends fris opstaan, ‘s avonds moe naar huis. Herstel vindt ‘s nachts plaats in je slaap. ‘S ochtends weer fris opstaan, …
Bij een verstoord helingsproces duurt herstel langer dan eigenlijk nodig. De klacht of pijn wordt chronisch en bestaat voort in de tijd, herstel is NOG niet bereikt.
NOG is hier het toverwoord. De klacht kan worden geheeld maar blijkbaar is er nog iets nodig voor dat het lichaam dit kan doen. Alsof het even over een drempel geholpen moet worden.
Bindweefsel, pijn en beweging
Ah ja, de pijn, natuurlijk..
De enige orgaancellen die waarlijk overal in het lichaam aanwezig zijn zijn de zenuwcellen. Die nemen de prikkeling in het bindweefsel (=ontsteking) waar en geven het door aan de hersenen die het ons als pijn laten voelen.
Dezelfde zenuwcellen nemen ook houding en beweging waar. Als ik een appel aan de boom zie hangen kan ik daarna de ogen dichtdoen en nog steeds pretty precies te appel grijpen, dankzij de constante terugkoppeling vanuit elk deel van mijn lichaam naar de hersenen.
De nauwkeurigheid van deze zelf-waarneming neemt af naarmate het bindweefsel gespannen of ontstoken raakt. Het hele systeem raakt een beetje in de war. Beweging doet pijn, die willen we voorkomen, de hersenen kiezen een andere bewegingsroute die minder economisch en effectief is. Voor we het weten bewegen we onzeker en denken na of we nog veilig naar de supermarkt komen.
Ontsteking en osteopathie
Spanning die in het bindweefsel vastzit reageert goed op langzame, smeltende druk. Daarvoor gebruik ik vaak bindweefsel of myofascial release, positional release techniques of balanced release technieken.
Als osteopaat behandel ik bindweefselspanning in het hele lichaam: in het bewegingsapparaat, de organen of langs de craniosacrale as tussen schedel en heiligbeen.
Met vingertoppen, zachte vuist of elleboog duw, trek en kneed ik soms zachtjes, soms stevig. Daaronder laat ik je kleine precieze bewegingen doen. Als de rits van een boterhamzakje worden de verklevingen geopend. Spieren beginnen weer langs elkaar heen te glijden, de hersenen ontvangen informatie vanuit de delen die stil lagen en kunnen weer een soepele, vrije beweging aansturen.
Diepe ademhaling helpt je bij het loslaten van de spanning, ook in borst, buik en bekken. Soms komen daarbij gevoelens vrij of krijg je beelden of herinneringen. Meestal heb je na een behandeling het gevoel dat ‘er weer lucht doorheen gaat’.
Bindweefsel - Samenvatting
Het lichaam kun je verdelen in orgaan- en bindweefsel. Bindweefsel neemt verreweg de meeste plaats in. Het is onontbeerlijk bij aan- en afvoer van stoffen voor het orgaanweefsel, het vormgeven en ondersteunen van onze houding, de afweer, de bewegings- en andere coördinatie, bij de afweer en heling, bij het ‘smeren’ van alle bewegingen.
Bindweefsel of fascia reageert op spanning met ontsteking. De meeste klachten zijn terug te leiden naar overmatige spanning in de fascia die vast blijft zitten. De spanning belemmert en vertraagt weefselfuncties en herstel.
Spanning en ontsteking in de fascia voel je als pijn en stijfheid in het bewegingsapparaat, coördinatieverlies in de beweging of verminderde orgaanfuncties. Als klachten blijven voortbestaan zonder volledig te helen noem je ze chronisch.
Fascia reageert bijzonder goed op behandeling met de handen. Zowel zachte als stevige behandelingen zijn mogelijk.
Als spanning uit het bindweefsel afstroomt kan het orgaanweefsel helen en zijn functies onbelemmerd uitvoeren.
Osteopathie is een complementaire geneeswijze die het skelet-spier-orgaan-zenuw-bloedvaat-lymfe-systeem terug naar evenwicht, comfort en samenhang brengt. Je klachten verminderen, je houding wordt ontspannen, je voelt je vitaal en pijnvrij en bent gezond.
Osteopathie is ook een van de meest effectieve manieren om de lichaamshouding in balans te brengen en spanning overbodig te maken. Enkele regelmatige osteopathische behandelingen uit voorzorg voorkómen de meeste klachten.